Hans
Zimmermann :
12 KÖRBE, Quellensammlung
: Honorius Augustodunensis : Imago Mundi : Erdkunde
domum,
Index * link-Liste
* alte
Quellen * mittelalt.
Weltkarten * constitutum
Constantini
Thomas
von Aquin: Summa
Theol. prima pars qu.2: IST Gott? Fünf
Gottesbeweise
Gervasius
von Tilbury: Otia Imperialia * Petrus
Comestor: Historia Scholastica
:
Honorius
Augustodunensis
Imago
Mundi
1,1-57
(Kosmographie:
Erdkunde)
geringfügig geändert
nach der Ausgabe von Valerie I.J. Flint, Paris 1983;
reimprosaisch gegliedert
und ins Netz gestellt durch Hans Zimmermann März 2000
Quellengrundlage zu Gervasius
von Tilbury: OTIA IMPERIALIA
Erstes Buch, erste Hälfte
Erstes
Buch: Kosmographie, Erdkunde * Erstes
Buch: Kosmographie, Himmelskunde * Zweites
Buch: Zeitlehre * Drittes
Buch: Geschichte
Incipit epistola cuiusdam ad
Honorium solitarium
septiformi
spiritu in trina fide illustrato
ac septenis rivis trifarie philosophie
inundato
Christianus post septimanam huius vite
septem beatitudinibus laureari
et in octava trinitatem in unitate
comtemplari.
quia ignorans cum ignorantibus ignorantie
tenebris involvor
idcirco mestam lugubremque vitam
ut cecus ducere videor.
qua re quia te inmensa sapientie luce
circumfusum cognosco
quatenus aliquam scintillulam tue
cum tibi non minuatur nobis impertias
et positionem orbis quasi in tabella
nobis describas.
miserum enim videtur res propter nos
factas cotidie spectare
et cum iumentis insipientibus quid
sint penitus ignorare.
incipit prologus solitarii Christiano
sapientie alumno
abdita diligenter scrutanti in scientie
profundo
Honorius utriusque hominis salute nunc
vigere
post in Sion dominum in quo omnes
thesauri
sapientie et scientie sunt absconditi
oculo ad oculum videre.
cum iugiter lectioni studiosus incumbas
ac totius scripture medullam sitibundus
exsugas
poscis a me
ut quemadmodum vulgo dicitur quod ovis
aut capra petierit lanam
totius orbis tibi depingi formulam
in qua sic oculum corporis valeas reficere
sicut visum cordis soles in machina
universitatis depascere.
quod negotium sudore plenum
ipse melius nosti quam sit laboriosum
quamque periculosum.
laboriosum quidem mihi in aliis occupato
et multis ut scis animi molestiis
pregravato
periculosum autem propter invidos qui
cuncta que nequeunt imitari
et que assequi non poterunt
venenoso dente ut setiger hircus
lacerare non omittunt.
et ea que publice arguunt
atque de labore nostro sibi scientiam
usurpant
que ut sues margaritas pedibus proculcant.
enim vero cum non solum laborem meum
sed et meipsum tibi debeam
praesertim cum me non mihi soli
sed toti mundo genitum intelligam
omittens invidos tabescentes
non me sed scipsos livido corde
corrodentes
ardua aggrediar molimina
quia inprobus labor immo karitas
vincit omnia.
ad instructionem itaque multorum
quibus deest copia librorum
hic libellus edatur.
nomenque ei Imago Mundi indatur
eo quod dispositio
totius orbis in eo
quasi in speculo conspiciatur
in quo etiam nostre amicicie pignus
posteris relinquatur.
nichil autem in eo pono
nisi quod maiorum commendat traditio.
explicit prologus.
Incipit
liber Honorii inclusi
de Imagine Mundi
Liber I
1. De forma
mundi.
mundus
dicitur quasi undique motus.
est enim in perpetuo motu.
huius
figura est in modum pile rotunda
sed instar ovi elementis distincta.
ovum
quippe exterius testa undique ambitur
vitello gutta pinguedinis includitur.
sic
mundus undique celo ut testa circumdatur
celo vero purus ether ut albumen
etheri turbidus aer ut vitellum
acri terra ut pinguedinis gutta includitur.
2. de creatione mundi.
creatio
mundi .v. modis scribitur
.i. quo ante tempora secularia universitas
mundi in mente divina concipitur.
que conceptio archetipus
mundus dicitur.
unde scribitur
quod est factum in ipso vita
erat (Joh 1,3-4)
secundo
cum ad exemplar archetipi hic sensi(bi)lis mundus in materia creatur
tercio
cum per species et formas sex diebus hic mundus formatur
sicut scribitur
sex diebus fecit deus opera sua
bona valde.
quarto
ut puta homo ab homine
arbore unumquodque de semine sui generis
nascitur
sicut dicitur
pater meus usque modo operatur.
(Joh 6,17)
quinto
cum adhuc mundus innovabitur
sicut scribitur
ecce nova facio omnia. (Apoc
21,5)
3. de elementis.
4. de .vii. nominibus terre.
imum elementum .vii. nominibus denotatur
quia terra tellus humus arida sicca
solum ops nuncupatur.
terra
a terendo dicitur
et totum elementum intelligitur.
tellus quasi tollens fructus que est
frugibus apta
vel vinetis fructiferisque arboribus
consita.
humus ab humore que est palustris
arida inaquosa
que semper fervore solis aret ut
Libia.
sicca que aliquando compluta
cito exsiccatur ut Iudea.
solum a soliditate ut sunt montana.
ops ab opibus ubi divitie scilicet
aurum et gemme habundant ut India.
5. de forma terre.
terre forma est rotunda
si enim quis in aere positus eam desuper
inspiceret
tota enormitas montium et concavitas
vallium minus in ea appareret
quam digitus alicuius si pilam pregrandem
in manu teneret.
circuitus autem terre .clxxx. milibus
stadiorum mensuratur
quod .xii. mille miliaria et .lii.
computatur.
hec centrum in medio mundo ut punctus
in medio circuli equaliter collocatur
et nullis fulcris sed divina potentia
sustentatur
non limetis me ait dominus qui suspendi
terram in nichilo.
fundata est enim super stabilitatem
suam (Ps. 103,5)
sicut aliud elementum occupans sue
qualitatis metam.
hec in circuitu oceano ut limbo cingitur
ut scribitur
abissus sicut vestimentum amictus
eius (Psalm 103,6).
interius meatibus aquarum ut corpus
venis sanguinis penetratur
quibus ariditas ipsius ubique irrigatur.
unde ubicumque terre infoditur
6. de .v. zonis.
quinque autem zonis
terra distinguitur. quorum .ii. extremi
sunt inhabitabiles algore
medius inhabitabilis calore
a quo sol numquam recedit
ad illos numquam accedit.
medii .ii. habitabiles hinc ardore
inde frigore temperati. verbi gratia.
si ignis in hieme sub divo accenditur
.v. lineas efficitur scitur
.i. in medio fervidam
.ii. circum gelidas
.ii. inter has temperatas.
qui si ut sol circumiret
nimirum .v. circulos redderet.
ex his circulis
.i. septentrionalis
.ii. solsticialis
sed solus solsticialis inhabitari a
nobis noscitur.
7. de .iii. partibus.
habitabilis zona que a nobis incolitur
in tres partes Mediterraneo mari
dirimitur
dicitur.
Asia a septentrione per orientem
usque ad meridiem
Europa ab occidente usque ad septentrionem
Affrica a meridie usque ad occidentem
extenditur.
8. de paradiso.
Asia a regina eiusdem nominis appellatur.
huius prima regio in oriente est paradisus
locus videlicet omni amenitate conspicuus
inadibilis hominibus
quia igneo muro usque ad celum est
cinctus.
In hoc est lignum vite videlicet arbor
de cuius fructu qui comederit
semper in uno statu immortalis permanebit.
in hoc etiam fons oritur
qui in .iiii. flumina dividitur.
que quidem flumina infra paradisum terra
conduntur.
sed in aliis longe regionibus funduntur.
9. de .iiii. fluminibus.
nam Phison qui et Ganges in India
de monte Orcobares nascitur
et contra orientem fluens
oceano excipitur
Geon qui et Nilus iuxta montem Atlantem
surgens
mox a terra absorbetur
per quam occulto meatu currens
in litore Rubri Maris denuo funditur
per Egiptum labitur
in septem ostia divisus magnum mare
iuxta Alexandriam ingreditur
Tigris autem et Eufrates in Armenia
de monte Parchaotra funduntur
et contra meridiem vergentes Mediterraneo
Mari inmerguntur.
post paradisum sunt loca multa deserta
et invia
ob diversa serpentium et ferarum
animalia.
10. de India.
deinde est India
qui ad septentrionem de monte Caucaso
nascitur
et ad meridiem cursum suum dirigens
a Rubro Mari excipitur.
hoc India ab occidente clauditur
et ab hoc Indicus oceanus dicitur.
in quo est sita Taprobanes insula
hec .ii. estates et .ii. hiemes uno
anno habet
in hoc sunt etiam Crisa et Argere insule
auro et argento fecunde et semper
floride.
ibi sunt et montes Aurei
qui propter dracones et griphes
non possunt adiri.
in India est mons Caspius a quo Caspium
mare vocatur.
Inter quem et mare Gog et Magog
gentes ferocissime
a magno Alexandro incluse feruntur
que humanis carnibus vel crudis
bestiis vescuntur.
India habet .xliiii. regiones
populos multos Garmanos Orestas
Coatras
quorum silve tangunt ethera.
in montanis Pigmeos .ii. cubitorum homines
quibus bellum est contra grues
qui tercio anno pariunt
apud hos crescit piper colore quidem
albo
sed cum ipsi serpentes qui ibi habundant
nigrum colorem trahit de incendio.
item Macrobios .xii. cubitorum longos
qui bellant contra griphes. qui
corpora leonum
alas et ungulas proferunt aquilarum.
item Agroctas et Bragmannos
qui se ultro in ignem mittunt
sunt alii qui parentes iam senio confectos
mactant
et eorum carnes ad epulandum parant
isque impius iudicatur qui hoc facere
abnegat.
sunt alii qui pisces ita crudos edunt
11. de monstris.
sunt ibi quedam monstra que quidam
hominibus
quidam ascribitur bestiis
ut sunt hi qui advorsas
et octonos in pedibus digitos
et alii qui habent canina capita
et ungues aduncos
quibus est vestis pellis pecudum
ibi etiam quedam matres semel pariunt
qui in senectute nigrescunt
et longa nostre etatis tempora excedunt.
sunt alie que quinquennes pariunt
sed partus octavum annum non excedunt.
ibi sunt et Monoculi
qui et Arimaspi et Ciclopes.
sunt et Scenopode qui uno tantum fulti
pede auram cursu vincunt
et in terra positi umbram sibi planta
pedis erecta faciunt.
sunt alii absque capite
quibus oculi sunt in humeris pro
naso et ore
duo foramina in pectore
sunt alii
iuxta fontem Gangis fluvii
qui solo odore cuiusdam pomi vivunt.
pomum secum ferunt
moriuntur enim si pravum odorem
trahunt.
12. de bestiis.
sunt ibi serpentes tam vasti ut
cervos devorent
et ipsum etiam oceanum transnatent.
ibi est etiam bestia
cuius corpus asini clunes cervi
pectus et crura leonis pedes equi
ingens cornu bisulcum vastus oris hiatus
usque ad aures
in loco dentium os solidum vox pene
hominis.
ibi est alia bestia Eale cuius corpus
equi maxilla apri cauda elephantis
cubitalia cornua habens quorum unum
post tergum reflectit cum alio pugnat
illo obtuso aliud ad certamen vibrat.
nigro colore horret
in aqua et in terra equaliter valet.
grande caput oris rictus ab aure ad
aurem patet.
hi etiam cornua vicissim ad pugnam producunt
vel deponunt
omne missile duro tergo respuunt.
qui si fuerunt capti
nulla possunt arte domari.
ibi quoquo Mantichora bestia facie homo
corpore leo
oculis glauca
vox sibilis serpentium
velocior cursu quam avis volatu
humanas carnes habens in usu.
ibi sunt etiam boves tricornes
ibi quoque Monoceros cuius corpus equi
pedes elephantis
.i. cornu in media fronte armatum
.iiii. pedum longum splendens et
mire acutum.
hec bestia nimis ferox
omne quod obstat
captum potest perimi
in Gange quoque sunt anguille
ibi etiam quidam vermes qui instar cancri
bina habent brachia
quibus elephantes corripiunt
indicum quoque mare gignit testudines
de quarum testis capacia hospicia
sibi faciunt homines.
India quoque magnetem lapidem gignit
qui ferrum rapit
adamantem etiam qui non nisi hircino
sanguine frangi poterit.
13. de Parthia.
ab Indo flumine usque ad Tigrim
est Parthia
.xxxiii. regionibus distenta.
dicitur autem Parthia
a Parthis venientibus a Scithia.
est in ea regio Aracusia
est in ea etiam Assiria
ab Assur filio Sem qui eam primus
incoluit nominata.
est in ea quoque Media
qui civitatem construens Mediam nominavit
de qua et regio nomen mutuavit.
in ea etiam Persida
qui civitatem Persepolim edificavit
de qua et regio nomen accepit.
in hac primum orta
Persida lapidem piritem mittit
et sinelitem cuius candor cum luna crescit
14. de Mesopotamia.
a Tigri flumine usque ad Eufrate
est Mesopotamia
a .ii. fluviis Grece ita dicta
quod in medio ii. fluminum sit constituta.
in hac est civitas Ninive itinere
.iii. dierum a Nino rege constructa et nominata.
in hac etiam regio Babilonia
a civitate Babilone nominata.
hanc Nemroth gigas fundavit
sed Semiramis regina reparavit.
cuius muri latitudo est .i. cubitorum
altitudo .cc. cubitorum
ambitus civitatis .ccce.lxxx. stadiorum
.c. portis ereis firmata
fluvio Eufrate per medium eius currente
irrigua.
huius arx Babel .IIII. passum alta scribitur.
in ea est quoque Chaldea
in qua primum inventa est astronomia.
in ea et Arabia quo etiam Saba dicitur
a Saba filio Chus.
colligitur
et in hac est mons Sina qui et Oreb
in quo lex a Moyse scribitur
iuxta quem urbs Madian fuit
in qua lethro sacerdos prefuit.
in ea sunt gentes multe
Idumei Sarraceni Madianite
15. de Siria.
ab Eufrate usque ad mare Mediterraneum
est Siria
in qua est Damascus
a Damasco Abrahe liberto constructa
et dicta
ibi et Antiochia
ab Antiocho rege cognominata
est in ea Comagena provincia
est et Fenicia
a fenice ave que sola in hac terra
invenitur
sive a Fenice rege filio Agenoris
dicta.
in hac sunt Tirus que
et Sor et Sidon civitates site.
in hac etiam est mons Libanus
ad cuius radices oritur Jordanis
fluvius.
est in ea etiam Palestina
a civitate Palestin que nunc Ascalon
vocatur dicta.
est in ea etiam Iudea
a Iuda filio Iacob de cuius tribu
reges erant nuncupati.
hec etiam Chananea
a Chanaan filio Cham est dicta.
in hac est Jerusalem quam Sem fllius
Noe construens Salem nominavit
sed Iebuseus filius Chanaan inhabibitavit.
unde a Iebus et Salem
dedit ei nomen rex David Ierusalem
quasi Iebusalem.
quam Salomon filius eius auro et gemmis
decoravit
Ierosolimam quasi Ierusalemonam
appellavit.
quam a Babiloniis subversam Zorobabel
reedificavit
sed Romanus exercitus funditus delevit.
hanc postmodum Helius Adrianus imperator
reparavit
16. de Palestina.
est etiam in Palestina regio Samaria
que nunc Sebastia est nuncupata
olim Sicima a Sichem vocata.
in hac est quoque Galilea
in qua est Nazareth civitas iuxta
montem Thabor sita.
in hac est et Pentapolis regio a .v.
civitatibus dicta
in qua olim fuit Sodoma et Gomorra.
in hac est Mare Mortuum
quo fluenta Iordanis absorbentur.
in hac quoque Sarraceni a Sarra dicti
qui et Agareni a Agar idem Ismahelite
ab Ismahel nuncupati
in hac et Nabathei a Nabaioth filio
Ismahel dicti
17. De Egypto.
hec superius dicte regiones
recta linea ad Mediterraneum mare extenduntur
quibus versus Austrum Egyptus connectitur
in qua .xxiiii. gentes esse feruntur.
hec in oriente a Rubro mari surgit
terminum suum versus occidentem
in Libia figit.
hec prius Euxia dicta id est bona copia
postea ab Egypto vel Sio rege fratre
Danai Egyptus est vocata.
hec fluvio Nilo undique cincta
in modum Delte littere est formata
milibus villarum inclita.
hanc nubes non obscurant pluvie non
irrigant
sed Nilus inundans eam fecundat.
in hac est provincia Thebaida
a civitate Thebe cognominata.
quam Cathmus Agenoris filius in Egyptum
veniens edificavit
Thebas secundum illam quam in Boetia
construxit
nominavit
regioque nomen ab illa mutuavit.
in hac Mauricius principabatur
et ab hac Thebei dicuntur.
huic adiacet maxima solitudo
in qua olim conversabatur monachorum
multitudo.
Cambises rex Egiptum superans civitatem
condidit
cui nomen Babilon indidit que nunc
caput illius regni existit.
in hac etiam victor Alexander civitatem
edificavit
quam ex suo nomine Alexandriam nuncupavit.
18. de regionibus orientis.
suprascriptis regionibus versus
aquilonem
mons Caucasus a Caspio mari orientis
attollitur
et per aquilonem vergens pene usque
ad Europam porrigitur.
hunc inhabitant Amazones
femine videlicet ut viri preliantes.
his cohabitant Massagete
Seres est oppidum orientis a quo Serica
regio et gens et vestis est dicta.
post hanc est Bactria a Bactrio
amne vocata.
huic coniungitur Hircanis ab Hircanis
silva nominata in qua sunt aves
quarum penne splendent per noctes.
huic coniungitur Scithia et Hunia quarum
gentes
sunt .xliiii. Ibi sunt Iperborei
montes.
hanc sequitur Albania
eo quod albo crine ibi nascuntur.
Armenia in qua est mons Ararath super
quem arca Noe
post diluvium requievit cuius usque
hodie
ligna ibi videntur.
Iberia illi vero Capadocia
a civitate eiusdem nominis dicta.
in hac equi a vento concipiunt
sed fetus non amplius triennio vivunt.
19. de Asia Minor.
Asia Minor post hanc constituitur
que pene mari undique cingitur.
in hac est Ephesus civitas ab Amazonibus
constructa
in qua requiescit Iohannes Evangelista.
prima provincia Asie Minoris est Bithinia
prius Berica post Migdonia mox a
Bithinio rege est Bithinia appellata
in qua est civitas eiusdem nominis.
in hac est etiam civitas Nicea
in qua magna sinodus est facta.
in hac est etiam civitas Nicomedia
a Nicomede rege constructa et dicta.
20. de regionibus Asie.
Bithinia quoque dicitur Maior Frigia
in qua est civitas Smirna a Theseo
constructa.
huic iungitur Calatia
quos Bithinus rex in auxilium evocavit
et post victoriam eis terram divisit.
hanc sequitur Frigia
a filia Europe Frigia nominata.
hec et Dardania a Dardano Iovis filio
dicta.
Est in ea civitas eiusdem nominis
ab eodem constructa.
in hac est etiam civitas Troia
a Troo rege constructa et nominata
hec et Ilium ab Ilio rege est dicta
huius menia dicuntur Pergama.
huic adiacent Licaonia et Cana ubi fuit
Hermi fluvius
inde est Lidia
a Lidio rege fratre Tirreni appellata.
in hac est Thiatira. deinde est Isauria
ab aura qua undique perflatur dicta.
post hanc est Cilicia
a civitate eiusdem nominis nuncupata
quam Cilix filius Agenoris construxit
et ab illa regio nomen accepit.
in hac est mons Amana qui et Thaurus
civitas a Perseo constructa
Pauli apostoli inhabitatione gloriosa.
deinde est Licia
Exin Pontus regio multarum gentium a
qua et Ponticum mare appellatur
in quo Ovidius et postea Clemens
exilio relegantur.
post decursam Asiam
21. De Europa.
Europa ab Europe rege vel ab Europa
filia Agenoris est nominata.
in qua inprimis versus septentrionem
sunt Rifei montes
et Meotides paludes
magno mari iuxta Theodosiam urbem
seiungentes.
22. De Scithia.
a Tanai fluvio est Scithia inferior
que versus meridiem usque ad Danubium
porrigitur.
in hac sunt iste provincie
23. De Germania Superior.
a Danubio usque ad Alpes est Germania
Superior
qui a germinando populos dicitur
versus oceanum Rheno versus aquilonem
Albia fluvio terminatur.
in hac est regio Suevia a monte Suevo
dicta.
hec et Alemannia a Lemanno lacu
appellata.
in hac Danubius nascitur et .lx. precipuis
fluviis augetur
et in .vii. ostia ut Nilus divisus
Ponticum mare ingreditur.
est in ea Noricus que et Bawaria in
qua est civitas Ratispona.
est et Orientalis Francia cui coniungitur
Turingia quam sequitur Saxonia.
24. de Germania Inferiore.
ab Albia est Germania Inferior
que versus aquilonem oceano excipitur.
in hac est Dania
a Danubio immo circa Danubium versus
orientem usque ad Mediterraneum mare
est Messia a
messium proventu dicta.
deinde Pannonia Inferior et Vulgaria.
inde Tracia a Tiras filio Iafeth
dicta.
hec habet Hebrum fluvium
et urbem Constantinopolum
a Constantino imperatore constructam
25. de Grecia.
a Mediterraneo mari est Grecia
a Greco rege dicta terra Cethim
olim vocata
et versus austrum magno mari terminatur
qui etiam Iliricus nominatur.
est in ea provincia Dalmacia
a Dalma civitate vocata. est et
Epirus a filio Achillis Pirro sic dicta.
in Epiro est fons in quo faces accense
extinguuntur
et iterum exstincte accenduntur.
est et Chaonia
a civitate eiusdem nominis appellata
quam Helenus frater Hectoris edificavit
et ob amorem fratris sui Chaonis
Chaoniam nominavit.
hec et Molosia
quam Molosus filius Pira construxit
et a nomine suo Molosiam vocavit.
est ibi et Alladia ab Ellada rege filio
Deucalionis et Pirre dicta.
ipsa est et Attica ab Atthi rege
ipsa etil vera Grecia.
in hac est civitas Athene a Cecrope
rege constructa.
ibi est Boetia a bove dicta
quia Cathmus filius Agenoris illo veniens
bovem repperit
quem diis immolans Thebas construxit
provinciam Boetiam nuncupavit.
de hac dicuntur Thebani
eadem provincia dicitur etiam Aonia
a fonte Aon Musis consecrato.
ibi est et Peloponensis
a Pelope rege et civitas eiusdem
nominis dicta.
ibi et Thessalia
ibi et Macedonia
a Macedone rege appellata
hec et Emathia
in hac est mons Olimpus
in hac est et Thessalonica
a Thessalo rege filio Greci constructa.
ibi est et Achaia
et ab Acheo rege et a civitate eiusdem
nominis dicta.
in hac est Corinthus
a Corintho filio Orestis dicta.
ibi et Archadia que et Sitionia
a Sitione rege nuncupata.
Archadia Arbeston lapidem mittit
qui semel accensus extingui non
poterit.
deinde est Pannonia superior
usque ad Appeninum montem.
ad aquilonem eius Histria
ab Histro amne qui et Danubius nominata.
26. de Italia.
Italia olim Magna Grecia est dicta
postea a Saturno est Saturnia appellata
mox Latium eo quod Saturnus pulsus
a Iove ibi latuit dicta
deinde Ausonia ab Ausone rege vocata
tandem ab Italo rege Siculorum Italia
nominata.
hec ab alpibus surgit
in hac est urbs Roma a Romulo constructa
antiqui civitates secundum precipuas
feras ob significationem formabant.
unde Roma formam leonis habet
qui ceteris bestiis quasi rex preest.
huius caput est urbs a Romulo constructa
latera vero edificia utrobique disposita
unde et Lateranis dicitur.
Brundusium autem formam cervi
Cartago bovis Troia equi figuram
habuit.
est in Italia Tuscia provincia a thure
et sacrificiis dicta.
est et Campania a Capua civitate
dicta a Capi rege constructa.
ibi est et Apulia est et Imbria inde
dicta
quod imbribus tempore diluvii superfuit.
est et Etruria ab Etrusco rege dicta.
est et Longobardia a longis barbis
dicta.
Padus qui et Eridanus Italie fluvius
ab Apenninis montibus oritur
Venecia a Beneto rege prius Benetia
dicta
Gallia a candore populi dicitur.
Gala enim Grece lac dicitur.
Rhenus ab Alpibus nascitur
et contra aquilonem vergens sinu
oceani excipitur.
27. Gallia.
a flumine Rheno est Gallia Belgica
hec a monte lovis surgit
et versus aquilonem Britannicum
oceanum incidit.
hec et Francia
qui de Troia cum Enea veniens Troiam
iuxta Rhenum condidit
terram Franciam cognominavit.
hanc versus occidentem excipit Lugdunensis
Gallia
que et Comata
ob longas comas est dicta
que et Togata
que versus austrum habet Narbonensem
Galliam
a civitate Narbona dictam
versus occidentem Aquitaniam
ab aquis Rhodano et Ligere dictam.
28. Hispania.
inde est Hispania ab Hispano rege
dicta
prius Hiberia ab Hibero flumine
et Hesperia ab Hespero rege nominata.
hec versus occasum oceano terminatur.
sunt in ea .vi. provincie
Terracona Kartago Lusitania
Galicia Betica Tinguitania
a propriis civitatibus dicte.
29. Britannia.
contra Hispaniam versus occasum
sunt in oceano hec insule
Britannia Anglia Hibernia Tanatos
cuius terra quovis gentium portata serpentes perimit.
insole in qua fit solstitium
Orcades .xxxiii. Scotia Thile cuius
arbores numquam folia deponunt
et in qua vi. mensibus videlicet estivis
est continuus dies
.vi. hibernis continua nox.
ultra hanc versus aquilonem est mare
congelatum
Europam perambulavimus
ad Affricam transmigremus.
30. Affrica.
Affrica
ab Afer uno de posteris Abrahe est
dicta.
hec in oriente Indi fluminis surgit
et per meridiem vergens in occidentem
tendit.
huius prima provincia est Libia
a regina eiusdem nominis dicta.
hec a Parethonio civitate et montibus
Catabathmon inicium sumit
et in aris Philenorum finit.
de hac Libicum mare dicitur. inde est
Cirenaica a Cirone civitate nominata
sed a regina eiusdem nominis constructa
et dicta.
hec et Pentapolis a .v. civitatibus
est dicta
scilicet Berenice Arsinoe Ptolomaide
Apollonia Cirene
a propriis conditoribus ita dicte.
inde est Tripolis a .iii. civitatibus
dicta
que sunt Occasa Berete et Leptis
Magna.
post hanc Bisace
a .ii. urbibus dicta id est Adromeus
et Bizancium.
31. Kartago.
deinde est Zeusis in qua est magna
Kartago a Didone que et Elissa constructa
et Kartada a Karttha nominata
sed a Romanis deleta et denuo reedificata
huius muri latitudo
post hanc est Getulia
inde Numidia in qua regnavit Iugurta.
in hac est civitas Ippone
in qua fuit Augustinus episcopus.
inde est Mauritania
in hac est provincia Stifensis
a Stifi oppido alia Cesariensis
a civitate Cesaria dicta
tercia Tinguitania
a Tingui civitate nuncupata.
32. Ethiopia.
versus meridiem vero est Ethiopia
ab Etham dicta
una in oriente in qua est urbs Saba
de qua fuit illa regina
altera in occidente inter quas sunt
Caramantes
apud quos est fons tam frigidus diebus
ut non bibatur
tam fervidus noctibus ut non tangatur.
quibus versus occidentem cohabitant
Trogodite qui celeri cursu feras
capiunt.
ultra Ethiopiam sunt maxima loca deserta
ob solis ardorem et diversi generis
serpentia hominibus incognita.
deinde est maximus oceanus
qui solis calore dicitur fervere
ut cacabus.
in extremis finibus Africe
versus occidentem est urbs Gades
a Fenicibus constructa de qua Gaditanum
mare dicitur.
in ipso vero oceano est mons Athlas
altissimus unde Athlanticum nominatur
Athlas autem erat rex Affrice frater
Promethei a quo mons nomen accepit
quia in eo residens astrologiam
descripsit.
unde et celum sustinere dicitur. Peragratis
Africe finibus
ad insulas maris tendamus.
33. de insulis.
insule sunt dicte
in Mediterraneo mari est Ciprus insula
contra Siriam
hec et Paphus
a civitate eiusdem nominis.
Creta a Creto rege dicitur.
Hec et Centapolis. a .c. urbibus
nuncupata.
hec sita est contra Libicum mare
quod et Adriaticum ab Adria civitate
dicitur.
Avidos est insula in Ellesponto in Europa.
Ellespontum ab Elle civitate dicitur.
Cohos insula Athice.
Ciclades dicuntur quod in rotundo
sint posite
ciclon enim orbis dicitur.
sunt autem .liiii. contra Asiam
posite
harum prima Rhodos a civitate eiusdem
nominis dicta
in hac fuit olim ereus colosus
Tenedos ad septentrionem eius posita
a civitate Tene et eius constructore
eiusdem nominis dicta.
Carpathos ad meridiem ipsius contra
Egiptum posita
unde Carpacium mare et Carpacie
naves.
Citheria ad occasum eius sita Cithero
monte dicta.
Delos in medio Cicladum est sita
a civitate eiusdem nominis dicta.
hec tempore diluvii sub Ogigio facti
prima apparuit
unde et Delos nomen accepit
quia delos manifestum sonat.
hec et Ortiga dicitur
ab Ortigometris id est coturnicibus
que primum ibi vise sunt.
Icaria insula a puero Cretensi naufrago
est dicta
a qua Icareum mare dicitur.
Naxon insula Dionisii
Melos que et Storia
Paron a civitate eiusdem nominis dicta
a Paro Iasonis nepote constructa.
he gignit marmor candidissimum quod
Parium dicitur
Cidon est insula.
Samos insula a Samo civitate dicta
de hac fuit Sibilla et Phitagoras
in hac vasa fictilia sunt reperta.
34. Sicilia.
Sicilia
a Siculo rege fratre Itali dicta
prius Sicania a Sicano rege cognominata contra Italiam sita.
hec et
Trinacria a . iii. montibus dicitur. In hac est mons Ethna
cuius sulphurea exestuant incendia.
in huius
freto est Scilla et Caribdis.
In hac erant olim Ciclopes.
in hac
inventa est comodia. Eolie insule ab Eolo rege dicte iuxta Siciliam
posite.
hec et Vulcanie quia incendio sunt plene.
sunt enim
.viiii. Stecades insule
contra Massiliam site.
35. Sardinia.
Sardinia
a Sardino rege Herculis filio dicta
contra Numidiam est sita.
in hac
nec serpens
nec lupus gignitur. in ea est solifuga
animal ut aranea
morsu homines perimens.
in ea est
etiam herba similis apiastro que comedentibus rictus contrahit
et quasi ridentes interimit.
in hac
sunt fontes calidi infirmis medelam
furibus inferentes cecitatem.
Corsica
a Corsa muliere dicta
contra Liguriam sita
que primitus
thaurum suum questitura illuc venit
et referens loci fertilitatem a Liguribus inhabitari cepit.
hec et
Cirine a Cirino Herculis filio est dicta
quia ab eo est inhabitata.
Ebosus
insula contra Hispaniam. hanc fugiunt serpentes.
ibi est etiam Colubria plena anguibus.
ibi et
Baleares insule
in his invente sunt funde.
Gorgones
insule in oceano iuxta Athlantem.
In his olim habitaverunt Gorgones.
iuxta has
Hesperide
ab Hesperide civitate dicte.
in his
oves albi velleris habundabant
que ad purpuram optime valebant.
unde dicitur
fabulose mala aurea habuisse malon onim ovis dicitur.
ultra has fuit illa magna insula que Platone scribente cum populo est submersa
que Africam
et Europam vicit sua magnitudine
ubi est nunc Concretum Mare.
Meroe insula
est in Nilo flumine in capite ethiopie
in qua absumitur umbra in estate.
in hac est lignum ebenum.
iuxta quam
est civitas Siene in qua est puteus
a philosophis factus . lx. eubitorum altus
in cuius
fundum splendet sol recto radio
in mense Iunio.
est quedam
oceani insula dicta Perdita
amenitate et fertilitate omnium rerum precunctis terris longe prestantissima
hominibus
incognita
que aliquando casu invente postea quesita non est reperta
et ideo dicitur Perdita.
ad hanc
fertur Brendanus venisse. insulas circuimus
tunc inferna etiam petamus.
36. de inferno.
infernus
ideo dicitur inferus
quia inferius est positus.
sicut enim
terra est in medio aere
ita est infernus in medio terre.
unde et novissima terra dicitur.
est autem
locus
igne et sulphure horridus
inferius
dilatatus
superius coangustatus.
hic lacus
vel terra mortis dicitur
quia anime illuc descendentes veraciter moriuntur.
37. de nominibus inferni.
hic et
stagnum ignis dicitur
quia ut lapis mari ita anime illic inmerguntur.
hic trra
tenebrosa vocatur
quia fumo et fetoris ncbula obscuratur.
hic terra
oblivionis nuncupatur
quia sicut ipsi obliti sunt Dei ita eorum obliviscitur
Deus misereri.
hic et tartarus dicitur ab horrore et tremore quia ibi
est fletus et stridor dentium. (Matth 8,12)
hic et
gehenna terra ignis nominatur.
Ge enim terra dicitur.
cuius ignis noster ignis umbra esse perhibetur.
huius profunditas
et recessus dicitur erobus
draconibus et igneis vermibus plenus.
huius patens
dicitur baratrum
quasi atra vorago.
huius loca
fetorem exhalantia dicuntur achoronta
id est spiracula
scilicet
immundos spiritus omittencia.
hic etiam stix dicitur quod Grece sonat tristicia.
Flegeton
est fluvius infernalis
ob vicinitatem ignis et sulphuris fetore et odore horribilis.
sunt et
alia multa loca sive in terris seu in insulis
penalia aut frigore et ventis
sive horrencia
aut igne et sulphure iugiter fervencia.
ignea inferni
loca inspeximus
ad refrigerium aquarum confugiamus.
38. de
aqua.
aqua que
secundum elementum ponitur
ab equalitate dicitur.
unde et equor quod sit planum.
hec in
mari colligitur
in flumina diffunditur
in fontes
dividitur
per amnes connectitur
per terras
dissipatur
per aera attenuatur.
totam terram
cingit
omnes regiones et provincias dividit.
huius inmensa
profunditas dicitur abissus
quasi abest fundus.
habet tamen
fundum
quamvis nimis profundum.
39. de oceano.
Oceanus
dicitur quasi ocior amnis
vel quasi zonarum limbus.
quinque enim zonas mundi in modum limbi ambit.
40. de estu.
41. de voragine.
ampotis
quoque id est vorago in oceano
in exortu lune maiori estu
fluctus
involvit
et revomit.
hec autem
vorago que totas aquas et naves absorbet et revomit
hinc fit.
est in
terra
abissus profundissima
de qua scribitur
rupti sunt omnes fontes abissi magne (Gen 7,11).
iuxta hanc
sunt cavernosa loca
et spelunce late patentes.
in his
venti de spiramine aquarum concipiuntur
qui etiam spiritus procellarum dicuntur.
et hi suo
spiramine aquas maris per patentes terrarum cavernas introrsus in abissum
attrahunt
et ea exundante iterum magno impetu repellunt.
42. de terre motu.
de his
ventis fit etiam terre motus.
Nam venti concavis locis inclusi dum erumpere gestiunt
terram
horribili fremore concutiunt
eamque tremefaciunt.
43. de hiatu.
hinc etiam
fit terre hiatus dum loca cava
et continuis aquis fragilia
ventis
concussa rumpuntur
et introrsus cadentia in hiatum aperiuntur
de quibus
et multe civitates devorate leguntur.
hoc est autem in terra tremor
quod in
nube tonitruum.
hic hiatus quod ibi fulmen.
fiunt autem
cum terre motu inundationes maris
eodem videlicet spiritu infusi
vel residentis sinu recepti.
44. de Sicilia.
unde tellus
Sicilie
que cavernosa et sulphure
ac bitumine
strata
ventis pene tota
et ignibus
patet spiritu introrsus cum igne concertante
multis sepe locis fumum vel vapores vel flammas eructat
vel etiam
vento acrius intumbente
harenarum lapidumve moles egerit.
45. de Ethna.
inde montis
Ethne
ad exemplum gehenne
ignium
tam diutinum
durat incondium
quod insularum
Eolidum dicunt undis nutriri dum aquarum concursus
spiritum in imum profundum secum rapiens tamdiu suffocat
donec venis
terre diffusus
fomenta ignis accendat.
46. de Scilla.
hinc cillei
canes latrare finguntur
dum procul navigantes undarum fremore terrerentur
quas sorbente voragine collidit estus.
simili
de causa in aliis terris incendium surgit
et gehennam preostendit.
47. de frigore.
sicut calor
de igne
ita frigus nascitur de aqua.
unde extreme
partes oceani rigido gelu et perpetuo frigore horrent
quia calore solis carent.
pars autem
oceani que medium orbem dividit ideo iugiter calore fervet
quia solis iter super se habet.
48. de dulcibus aquis.
Oceanus
fluviorum occursu non augetur
quia fluenta dulcia partim salsis vadis consumuntur
vel ventis
aut vapore solis arripiuntur
partim per occultos meatus in suos amnes revertuntur.
49. de amaris.
idcirco
perduret salsus
tot fluminibus ac pluviis irrigatus
quia exhausto
a sole dulci tenuique liquore
quem facilius ignea vis trahit omnis asperior
crassiorque linquitur.
ideo summa
maris unde est dulcior
profunda amarior.
lune autem
alimentum est in dulcibus aquis
solis vero in amaris.
50. de Mari Rubro.
Mare Rubrum
de oceano exit
sed roseum colorem de terre trahit
que tota
sanguineo colore rubet
ac vicina littora inficit.
51. de mari.
mare dicitur
quod sit amarum.
hoc per
venas terre occulto meatu discurrit
amaritudinem in terre deponit
dulce in
fontibus erumpit
in seipsum iterum refluit
ut scribitur
ad locum unde eunt flumina
revertuniur ut iterum fluant.
omnia flumina intrant in mare
et mare non redundat. (Ecclesiastes 1,7).
52. de gemine nature aquarum.
dicitur
tamen quod aque natura sit duplex
scilicet salsa et dulcis.
salsa maris
et gravior
dulcis fontium vel fluminum et levior.
et cum
legatur quod deus fontem in paradiso produxerit
et in .iiii. dividens totam terram in .iiii. partibus mundi rigare preceperit.
dicitur
quod eruptio
omnium fontium vel fluviorum dulcis aque
de illo
fonte vel fluviis decurrat
et in abissum matricem eiusdem fontis refluat.
que licet
universa mare influat
amaris tamen aquis non commiscetur
sed ut
puta levis super graves aquas labitur
et in occultum cursum suum revertitur.
hinc est
quod mare non redundat
cum omnia flumina illud intrent.
sic et
suprema maris unda non est adeo amara
quam ea que in imo est posita.
quod fontes
in hieme sunt calidi
in estate autem frigidi
hec causa
est. in estate calor aeris repellit frigus in terram
et inde fit aqua frigida.
in hieme
vero frigus aeris pellit calorem in terram
et inde fit aqua calida.
53. de aqua calida.
et cum
omnis aqua aut dulcis sit aut salsa
videndum unde quedam erumpat calida vel putida.
sunt quidam
specus subterrenei
naturaliter sulphure pleni.
in his
cum ventus concipitur
eius afflatu sulphur accenditur.
quod incendium
etiam eructant quedam loca
ut fit in Sicilia.
cum ergo
aqua per hec ignea currit
calorem et putorem inde trahit.
et si prope
hunc locum erumpit
flammivoma ebullit.
si autem
longius recesserit vix tepescit
deinde penitus frigescit.
54. de mortifera aqua.
sunt alia
loca serpentibus plena
qui vicinam aquam inficiunt veneno.
que dum
de terra exsurgit
bibentes interimit ut fons Stix facit.
55. de Mortuo Mari.
quod aqua
Maris Mortui e ventis non movetur
et in se nichil vivere patitur
fit ex
fontibus bituminis
quibus edificata est Babel turris.
bituminis
autem natura resistit aque
et non dividitur nisi menstruo sanguine.
56. de animalibus aquarum.
pisces
et aves ideo in aquis commorantur
quia his facta leguntur.
quod autem
aves in aere volant
et in terra habitant
ideo fit
quia aer est humidus ut aqua
et terra est aqua permixta.
quod vero
quedem animalia
de terra creata
in aquis
possunt morari
ut sunt corcodrilli et ipotami
hoc ideo
fit quia aqua
est valde terris permixta.
57. de signis.
zum
Schaltpult mit links zu allen Gervasius-Seiten (= Startseite der Otia imperialia)
Gervasius
von Tilbury: Otia Imperialia * constitutum
Constantini * Petrus
Comestor: Historia Scholastica
zurück
Seitenanfang
.
Hans
Zimmermann :
12 KÖRBE, Quellensammlung
: Honorius Augustodunensis : Imago Mundi : Erdkunde
