Hans Zimmermann : 12 KÖRBE: Quellen zum Thema "Schöpfung" und zum Weltbild der Antike und des Mittelalters : liber de causis   LIBER DE CAUSIS lateinische Fassung   - eine arabische Kompilation der Stoicheiosis Theologike (griechisch) des Neuplatonikers Proklos, im 12. Jahrhundert als angeblicher Aristoteles-Text (vgl. Metaphysik L)aus dem Arabischen ins Lateinische übersetzt, elementares philosophisches Lehrbuch der aristotelisch-neuplatonisch orientierten Hochscholastik im 13. Jhd. – ed. O. Bardenhewer, Die pseudoaristotelische Schrift "Über das reine Gute", Freiburg im Breisgau 1822, nach Maßgabe der textkritischen Ausgabe von Adriaan Pattin (Tijdschr. Filos. 28, 1966) überarbeitet, satzstrukturell gegliedert und ins Netz gestellt durch Zimmermann , 2001

LIBER DE CAUSIS arab. / dt.

LIBER DE CAUSIS Thesen (lat.)

  cap. I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX, XXXI

links * index

 Parmenides * Platon: Sonnengleichnis, Höhlengleichnis; Timaios * Aristoteles: Metaphysik L Proklos: stoicheiosis * Boethius: esse * Thomas von Aquin: Summa Theologiae, prima pars qu.2   Dreiecksverbindung:
  Durch Anklicken der Thesen dieser lateinischen Fassung (erster Satz jedes Kapitels) gelangt man zum arabischen Text;
  durch Anklicken des arabischen zur deutschen Übersetzung;
  durch Anklicken der deutschen Übersetzung dann wieder hierhin zurück zur lateinischen Fassung.

I

    1 omnis causa primaria
plus est influens super causatum suum quam causa universalis secunda.
    2 cum ergo removet causa universalis secunda virtutem suam a re
causa universalis prima non aufert virtutem suam ab ea.
    3 quod est quia a causa universalis prima agit in causatum causae secundae
antequam agat in ipsum causa universalis secunda quae sequitur ipsam.
    4 cum ergo agit causa secunda quae sequitur causatum
non excusat ipsius actio a causa prima quae est supra ipsam.
    5 et quando separatur causa secunda a causato quod sequitur ipsam
non separatur ab eo prima quae est supra ipsam
quoniam est causa ei.
    6 et nos quidem exemplificamus illud per esse et vivum et hominem.
    7 quod est quia oportet ut sit res
esse in primis deinde vivum postea homo.
    8 vivum ergo est causa hominis propinqua.
et esse causa eius longinqua.
    9 esse ergo vehementius est causa homini quam vivum
quoniam est causa vivo quod est causa homini.
 10 et similiter quando ponis rationalitatem causam homini
est esse vehementius causa homini quam rationalitas
quoniam est causa causae eius.
 11 et illius quod dicimus significatio est
quod quando tu removes virtutem rationalem ab homine
non remanet homo sed remanet vivum spirans sensibile.
et quando removes ab eo vivum
non remanet vivum sed remanet esse
quoniam esse non removetur ab eo
sed removetur vivum
quoniam causa non removetur per remotionem causati sui
remanet ergo homo esse.
cum ergo individuum non est homo est animal
et si non est animal est esse tantum.
 12 iam igitur manifestum est et planum quod causa prima longinqua est plus comprehendens
et vehementius causa rei quam causa propinqua.
 13 et propter illud fit eius operatio vehementioris adhaerentiae cum re
quam operatio causae propinquae.
et hoc quidem non fit secundum hoc
nisi quia res in primis non patitur nisi a virtute longinqua.
deinde patitur secundo a virtute quae est sub prima.
 14 et causa prima adiuvat secundam causam super operationem suam
quoniam omnem operationem quam causa efficit secunda et prima causa efficit.
verumtamen efficit eam per modum alium altiorem et sublimiorem.
 15 et quando removetur causa secunda a causato suo
non removetur ab eo causa prima
quoniam causa prima est maioris et vehementioris adhaerentiae cum re quam causa propinqua.
 16 et non figitur causatum causae secundae nisi per virtutem causae primae.
 17 quod est quia causa secunda quando facit rem
influit causa prima quae est supra eam super illam rem de virtute sua
quare adhaeret ei adhaerentia vehementi et servat eam.
 18 iam ergo manifestum est et planum
quod causa longinqua est vehementius causa rei quam causa propinqua quae sequitur eam
et quod ipsa influit virtutem suam super eam et servat eam
et non separatur ab ea separatione suae causae propinquae
immo remanet in ea et adhaeret ei adhaerentia vehementi
secundum quod ostendimus et exposuimus.
 
II
 
 19 omne esse superius aut est superius aeternitate et ante ipsam
aut est cum aeternitate
aut est post aeternitatem et supra tempus.
 20 esse vero quod est ante aeternitatem est causa prima
quoniam est causa ei.
 21 sed esse quod est cum aeternitate est intelligentia
quoniam est esse secundum
[secundum habitudinem unam unde non patitur neque destruitur.]
 22 esse vero quod est post aeternitatem et supra tempus est anima
quoniam est in horizonte aeternitatis inferius et supra tempus.
 23 et significatio quod causa prima est ante aeternitatem ipsam
est quod esse in ipsa est acquisitum.
 24 et dico quod omnis aeternitas est esse
sed non omne esse est aeternitas.
ergo esse est plus commune quam aeternitas.
et causa prima est supra aeternitatem
quoniam aeternitas est causatum ipsius.
 25 et intelligentia [apponitur vel] parificatur aeternitati
quoniam extenditur cum ea
et non alteratur neque destruitur.
 26 et anima annexa est cum aeternitate inferius
quoniam est susceptibilior impressionis quam intelligentia
et est supra tempus
quoniam est causa temporis.
 
III
 
 27 omnis anima nobilis tres habet operationes. [nam ex operibus eius est]
operatio animalis et operatio intellectibilis et operatio divina.
 28 operatio autem divina est
quoniam ipsa parat naturam cum virtute quae est in ipsa a causa prima.
 29 eius autem operatio intellectibilis est
quoniam ipsa scit res per virtutem intelligentiae quae est in ipsa.
 30 operatio autem eius animalis est
quoniam ipsa movet corpus primum et omnia corpora naturalia
quoniam ipsa est causa motus corporum et causa operationis naturae.
 31 et non efficit anima has operationes
nisi quoniam ipsa est exemplum superioris virtutis.
 32 quod est quia causa prima creavit esse animae mediante intelligentia
et propter illud facta est anima efficiens operationem divinam.
 33 postquam ergo creavit causa prima esse animae
posuit eam sicut [stramentum] intelligentiae in quod efficiat operationes suas.
 34 propter illud ergo anima intellectibilis efficit operationem intellectibilem.
et quia anima suscipit impressionem intelligentiae
facta est inferioris operationis quam ipsa in impressione sua
in id quod est sub ipsa.
 35 quod est quia ipsa non imprimit in res nisi per motum
scilicet quia non recipit quod est sub ea operationem eius nisi ipsa moveat ipsum.
propter hanc ergo causam fit quod anima movet corpora
de proprietate namque animae est ut vivificet corpora
quando influit super ea virtutem suam
et directe producit ea ad operationem rectam.
 36 manifestum est igitur nunc quod anima habet tres operationes
quoniam habet virtutes tres
scilicet virtutem divinam et virtutem intelligentiae et virtutem eius essentiae
secundum quod narravimus et ostendimus.
 
IV
 
 37 prima rerum creatarum est esse
et non est ante ipsum creatum aliud.
 38 quod est quia esse est supra sensum et supra animam et supra intelligentiam
et non est post causam primam latius neque prius creatum ipso.
 39 propter illud ergo factum est superius creatis rebus omnibus et vehementius unitum.
 40 et non est factum ita nisi propter suam propinquitatem esse puro et uni et vero
in quo non est multitudo aliquorum modorum.
 41 et esse creatum quamvis sit unum tamen multiplicatur
scilicet quia ipsum recipit multiplicitatem.
 42 et ipsum quidem non est factum multa nisi quia ipsum
quamvis sit simplex et non sit in creatis simplicius eo
tamen est compositum ex finito et infinito.
 43 quod est quia omne quod ex eo sequitur causam primam
est achili [id est] intelligentia
completa et ultima in potentia et reliquis bonitatibus.
 44 et formae intellectibiles in ipso sunt latiores et vehementius universales.
et quod ex eo est inferius est intelligentia iterum
verumtamen est sub illa intelligentia in complemento et virtute et bonitatibus.
et non sunt formae intellectibiles in illa ita dilatatae
sicut est earum latitudo in illa intelligentia.
et esse quidem creatum primum est intelligentia totum
verumtamen intelligentia in ipso est diversa per modum quem diximus.
 45 et quia diversificatur intelligentia
fit illic forma intellectibilis diversa.
et sicut ex forma una propterea quod diversificatur
in mundo inferiori proveniunt individua infinita in multitudine
similiter ex esse creato primo propterea quod diversificatur
apparent formae intellectibiles infinite.
 46 verumtamen quamvis diversificentur non seiunguntur ab invicem
sicut est seiunctio individuorum.
 47 quod est quoniam ipsae uniuntur absque corruptione et separantur absque seiunctione
quoniam sunt unum habens multitudinem et multitudo in unitate.
 48 et intelligentiae primae influunt super intelligentias secundas bonitates quas recipiunt a causa prima
et intendunt bonitates in eis usque quo consequuntur ultimam earum.
 49 intelligentiae superiores primae quae sequuntur causam primam
imprimunt formas secundas stantes quae non destruuntur
ita ut sit necessarium iterare eas vice alia.
intelligentiae autem secundae imprimunt formas declines separabiles
sicut est anima.
 50 ipsa namque est ex impressione intelligentiae secundae
quae sequitur esse creatum inferius.
 51 et non multiplicantur animae nisi per modum quo multiplicantur intelligentiae.
quod est quia esse animae iterum habet finem
sed quod ex eo est inferius est infinitum.
 52 igitur animae quae sequuntur alachili [id est] intelligentiam
sunt completae perfectae paucae declinationis et separationis
et animae quae sequuntur esse inferius
sunt in complemento et declinatione sub animabus superioribus.
 53 et animae superiores influunt bonitates
quas recipiunt ab intelligentia super animas inferiores.
 54 et omnis anima recipiens ab intelligentia virtutem plus
est super impressionem fortior
et quod impressum est ab ea est fixum stans
et est motus eius motus aequalis continuus.
et illa in qua ex ea est virtus intelligentiae minus
est in impressione sub animabus primis
et est quod ab ea impressum est debile evanescens destructibile.
 55 verumtamen quamvis sit ita
tamen permanet per generationem.
 56 iam ergo ostensum est quare factae sunt formae intellectibiles multae
et non est esse nisi unum simplex
et quare factae sunt multae animae
quarum quaedam sunt fortiores aliis quibusdam
et esse earum est unum simplex in quo non est diversitas.
 
V
 
 57 causa prima superior est omni narratione
et non deficiunt linguae a narratione eius nisi propter narrationem esse ipsius
quoniam ipsa est supra omnem causam
et non narratur nisi per causas secundas
quae illuminantur a lumine causae primae.
 58 quod est quoniam causa prima non cessat i!luminare causatum suum
et ipsa non illuminatur a lumine alio
quoniam ipsa est lumen purum supra quod non est lumen.
 59 ex illo ergo facta est prima sola cuius deficit narratio
et non est ita nisi quia supra ipsam non est causa per quam cognoscatur
 60 quia omnis quidem res non cognoscitur et narratur nisi ex ipsa causa sua.
cum ergo res est causa tantum et non est causatum
non scitur per causam primam neque narratur
quoniam est superior narratione
neque consequitur eam loquela.
 61 quod est quia narratio non fit nisi per loquelam
et loquela per intelligentiam
et intelligentia per cogitationem
et cogitatio per meditationem
et meditatio per sensum.
causa autem prima est supra res omnes
quoniam est causa eis.
propter illud ergo fit quod ipsa non cadit
sub sensu et meditatione et cogitatione et intelligentia et loquela.
non est ergo narrabilis.
 62 et dico iterum quod res
aut est sensibilis et cadit sub sensu
aut est meditabilis et cadit sub meditatione
aut est fixa stans secundum dispositionem unam et est intellectibilis
aut convertibilis vel destructibilis cadens sub generatione et corruptione
et est cadens sub cogitatione.
et causa prima est supra res intellectibiles sempiternas et supra res destructibiles
quapropter non cadunt super eam sensus neque meditatio neque cogitatio neque intelligentia.
 63 et ipsa quidem non significatur nisi ex causa secunda quae est intelligentia
et non nominatur per nomen causati sui primi nisi per modum altiorem et meliorem
quoniam quod est causati est causae iterum
verum tamen per modum sublimiorem et meliorem et nobiliorem
sicut ostendimus.
 
VI
 
 64 intelligentia est substantia quae non dividitur.
 65 quod est quia si non est cum magnitudine neque corpus neque movetur
tunc procul dubio non dividitur.
 66 et iterum omne divisibile non dividitur
nisi aut in multitudinem aut in magnitudinem aut in motum suum.
 67 cum ergo res est secundum hanc dispositionem est sub tempore
quoniam non recipit divisionem nisi in tempore.
et intelligentia quidem non est in tempore
immo est cum aeternitate.
quapropter facta est altior et superior omni corpore et omni multitudine.
quod si inveniatur in ea multitudo non invenitur nisi quasi res existens una.
cum ergo intelligentia sit secundum hunc modum
penitus divisionem non recipit.
 68 et significatio [quidem] illius est reditio sui super essentiam suam
scilicet quia non extenditur cum re extensa
ita ut sit una suarum extremitatum secunda ab alia.
 69 quod est quia quando vult scientiam rei corporalis <...> non extenditur cum ea
sed ipsa stat fixa secundum suam dispositionem
quoniam est forma a qua non pertransit aliquid.
et corpora quidem non sunt ita.
 70 et significatio <...> quod intelligentia non est corpus
neque dividitur eius substantia et operatio eius
est quod utraeque sunt res una.
et intelligentia quidem est multa propter bonitates quae adveniunt ei a causa prima.
et ipsa quamvis multiplicetur per hunc modum
tamen quia appropinquat uni
fit unum et non dividitur.
et intelligentia quidem non recipit divisionem
quoniam est primum creatum quod creatum est a causa prima
et unitas est dignior ea quam divisio.
 71 iam ergo verificatum est
quod intelligentia substantia est
quae non est cum magnitudine
neque corpus neque movetur per aliquem modorum motus corporei.
quapropter facta est supra tempus [et cum aeternitate]
sicut ostendimus.
 
VII
 
 72 omnis intelligentia scit quod est supra se et quod est sub se.
verumtamen scit quod est sub se quoniam est causa ei
et scit quod est supra se quoniam acquirit bonitates ab eo.
 73 et intelligentia quidem est substantia intellectibilis.
ergo secundum modum suae substantiae scit res quas acquirit desuper
et res quibus est causa.
 74 ergo ipsa discernit quod est supra eam et quod est sub ea
et scit quod illud quod est supra se est causa ei et quod est sub ea est causatum ab ea.
et cognoscit causam suam et causatum suum per modum qui est causa eius
scilicet per modum suae substantiae.
 75 et similiter omnis sciens non scit rem meliorem et rem inferiorem et deteriorem
nisi secundum modum suae substantiae et sui esse
non secundum modum secundum quem res sunt.
 76 et si hoc ita est
tunc procul dubio bonitates quae descendunt super intelligentiam a causa prima
sunt in ea intellectibiles
et similiter res corporeae sensibiles
sunt in intelligentia intellectibiles.
 77 quod est quoniam res quae sunt in intelligentia non sunt impressiones ipsae
immo sunt causae impressionum. et significatio illius est
quod intelligentia ipsa est causa rerum quae sunt sub ea per hoc quod est intelligentia.
si ergo intelligentia est causa rerum per hoc quod est intelligentia
tunc procul dubio causae rerum in intelligentia sunt intellectibiles etiam.
 78 iam ergo manifestum est quod res supra intelligentiam et sub ea
sunt per virtutem intellectibilem
et similiter res corporeae cum intelligentia sunt intellectibiles
et res intellectibiles in intelligentia sunt intellectibiles
quoniam ipsa est causa causae esse earum
et quoniam ipsa non apprehendit nisi per modum suae substantiae
et ipsa quia est intelligentia apprehendit res apprehensione intellectibili
sive intellectibiles sint res sive corporeae.
 
VIII
 
 79 omnis intelligentiae fixio et essentia est
per bonitatem puram quae est causa prima.
 80 et virtus [quidem] intelligentiae est vehementioris unitatis
quam res secundae quae sunt post eam
quoniam ipsae non accipiunt cognitionem eius.
et non est facta ita nisi quia causa est ei quod est sub ea.
 81 et significatio eius est illud cuius rememoramur.
intelligentia est regens omnes res quae sunt sub ea per virtutem divinam
quae est in ea et per eam retinet res
quoniam per eam est causa rerum
et ipsa retinet omnes res quae sunt sub ea et comprehendit eas.
 82 quod est quoniam omne quod est primum rebus et causa eis
est retinens illas res et regens eas
et non evadit ab eo ex ipsis aliquid propter virtutem suam altam.
ergo intelligentia est princeps rerum quae sunt sub ea et retinens eas et regens eas
sicut natura regit res quae sunt sub ea per virtutem intelligentiae.
et similiter intelligentia regit naturam per virtutem divinam.
 83 et intelligentia quidem non facta est retinens res quae sunt post eam
et regens eas et suspendens virtutem suam super eas
nisi quoniam ipsae non sunt virtus substantialis ei
[immo] ipsa est virtus virtutum substantialium
quoniam est causa eis.
 84 et intelligentia quidem comprehendit generata et naturam
et horizontem naturae scilicet animam
nam ipsa est supra naturam.
 85 quod est quia natura continet generationem
et anima continet naturam
et intelligentia continet animam.
 86 ergo intelligentia continet omnes res
et non est facta intelligentia ita nisi propter causam primam
quae supereminet omnibus rebus
quoniam est causa intelligentiae et animae et naturae et reliquis rebus.
 87 et causa quidem prima non est intelligentia neque anima neque natura
immo est supra [intelligentiam et] animam et naturam
quoniam est creans omnes res.
verumtamen est creans intelligentiam absque medio
et creans animam et naturam et reliquas res mediante intelligentia.
 88 et scientia quidem divina non est sicut scientia intellectibilis
neque sicut scientia animalis
immo est supra scientiam intelligentiae et scientiam animae
quoniam est creans scientias.
 89 et quidem virtus divina est supra omnem virtutem intellectibilem et animalem et naturalem
quoniam est causa omni virtuti.
 90 et intelligentia est habens yliathim
quoniam est esse et forma et similiter anima est habens yliathim
et natura est habens yliathim
et causae quidem primae non est yliathim
quoniam ipsa est esse tantum.
 91 quod si dixerit aliquis necesse est ut sit yliathim
dicemus
yliathim suum est infinitum
et individuum suum est bonitas pura
influens super intelligentiam omnes bonitates et super reliquas res
mediante intelligentia.
 
IX
 
 92 omnis intelligentia plena est formis.
verumtamen ex intelligentiis sunt quae continent formas minus universales
et ex eis sunt quae continent formas plus universales.
 93 quod est
quoniam formae quae sunt in intelligentiis secundis inferioribus per modum particularem
sunt in intelligentiis primis per modum universalem
et formae quae sunt in intelligentiis primis per modum universalem
sunt in intelligentiis secundis per modum particularem.
 94 et in primis intelligentiis est virtus magna
quoniam sunt vehementioris unitatis quam intelligentiae secundae inferiores
et in intelligentiis secundis inferioribus sunt virtutes debiles
quoniam sunt minoris unitatis et pluris multiplicitatis.
 95 quod est quia intelligentiae quae sunt propinquae uni
puro vero sunt minoris quantitatis et maioris virtutis
et intelligentiae quae sunt longinquiores ab uno
puro vero sunt pluris quantitatis et debilioris virtutis.
 96 et quia intelligentiae propinquae [uni]
puro vero sunt minoris quantitatis et maioris virtutis
accidit inde ut formae quae procedunt ex intelligentiis primis
procedant processione universali unita <...>
 97 et nos [quidem] abbreviamus et dicimus
quod formae quae adveniunt ex intelligentiis primis secundis
sunt debilioris processionis et vehementioris separationis.
 98 quapropter fit quod intelligentiae secundae proiciunt visus suos super universalem formam
quae est in intelligentiis universalibus
et dividunt eam et separant eam
quoniam ipsae non possunt recipere illas formas secundum veritatem et certitudinem earum
nisi per modum secundum quem possunt recipere eas
[scilicet per separationem et divisionem.
 99 et similiter aliqua ex rebus non recipit quod est supra eam
nisi per modum secundum quem potest recipere ipsum]
non per modum secundum quem est res recepta.
 
X
 
100 omnis intelligentia intelligit res sempiternas
quae non destruuntur neque cadunt sub tempore.
101 quod est quoniam si intelligentia est semper quae non movetur
tunc ipsa est causa rebus sempiternis
quae non destruuntur [nec permutantur]
neque cadunt sub generatione et corruptione.
et intelligentia quidem non est ita
nisi quia intelligit rem per esse suum
et esse suum est sempiternum quod non corrumpitur <...>.
102 cum ergo hoc sit ita
dicimus
quod res destructibiles <...> sunt ex corporeitate
scilicet ex causa corporea temporali
non ex causa intellectibili aeterna.
 
XI
 
103 primorum omnium quaedam sunt in quibusdam
per modum quo licet ut sit unum eorum in alio.
104 quod est quia in esse sunt vita et intelligentia
et in vita sunt esse et intelligentia
et in intelligentia sunt esse et vita.
105 verumtamen esse et vita in intelligentia sunt duae alachili [id est] intelligentiae
et esse et intelligentia in vita sunt duae vitae
et intelligentia et vita in esse sunt duo esse.
106 et illud [quidem] non est ita nisi quia unumquodque primorum
aut est causa aut causatum.
causatum ergo in causa est per modum causae
et causa in causato per modum causati.
107 et nos [quidem] abbreviamus et dicimus
quod res agens in rem per modum causae
non est in ea nisi per modum quo est causa eius
sicut sensus in anima per modum animalem
et anima in inteiligentia per modum intellectibilem
et intelligentia in esse per modum essentialem
et esse primum in intelligentia per modum intellectibilem
et intelligentia in anima per modum animalem
et anima in sensu per modum sensibilem.
108 et redeamus et dicamus
quod sensus in anima et intelligentia in causa prima sunt per modos suos
secundum quod ostendimus.
 
XII
 
109 omnis intelligentia intelligit essentiam suam.
110 quod est quia intelligens et intellectum sunt simul
cum ergo est intelligentia intelligens et intellectum
tunc procul dubio videt essentiam suam.
111 et quando videt essentiam suam
scit quod intelligit per intelligentiam essentiam suam.
112 et quando scit essentiam suam
scit reliquas res quae sunt sub ea
quoniam sunt ex ea.
113 verumtamen in ea sunt per modum intellectibilem.
ergo intelligentia et res intellectae sunt unum.
114 quod est quia si res intellectae et intelligentia sunt unum
et intelligentia scit esse suum
tunc procul dubio quando scit essentiam suam scit reliquas res
et quando scit reliquas res scit essentiam suam
quia quando scit reliquas res ipsa non scit eas nisi quia sunt intellectae.
ergo intelligentia scit essentiam suam et scit res intellectas simul
sicut ostendimus.
 
XIII
 
115 in omni anima res sensibiles sunt per hoc quod est exemplum eis
et res intellectibiles in ea sunt quia scit eas.
116 et non facta est ita nisi quia ipsa expansa est
inter res intellectibiles quae non moventur et inter res sensibiles quae moventur.
117 et quia anima sic est
fit quod imprimit res corporeas
quapropter facta est causa corporum
et facta est causata ex intelligentia quae est ante eam.
118 res igitur quae imprimuntur ex anima
sunt in anima per intentionem exempli
scilicet quia res sensibiles exemplificantur secundum exemplum animae
et res quae cadunt supra animam
sunt in anima per modum acquisitum.
119 cum ergo hoc sit ita redeamus et dicamus
quod res sensibiles omnes in anima sunt per modum causae
propter quod anima est causa exemplaria
120 et intelligo per animam virtutem agentem res sensibiles
121 verumtamen virtus efficiens in anima non est materialis
et virtus corporea in anima est spiritualis
et virtus imprimens in rebus habentibus dimensiones est sine dimensione.
122 res autem intellectibiles in anima sunt per modum accidentalem
scilicet quia res intellectibiles quae non dividuntur sunt in anima per modum divisibilem
ergo res intellectibiles unitae sunt in anima per modum qui multiplicatur
et res intellectibiles quae non moventur sunt in anima per modum motus.
123 iam ergo ostensum est quod <...> res intellectibiles et sensibiles sunt in anima
verumtamen res sensibiles corporeae motae
sunt in anima per modum animalem spiritualem unitum
et quod res intellectibiles unitae quiescentes
sunt in anima per modum qui multiplicatur secundum motum <...>.
 
XIV
 
124 omnis sciens qui scit essentiam suam
est rediens ad essentiam suam reditione completa.
125 quod est quia scientia non est nisi actio intellectibilis.
cum ergo scit sciens suam essentiam
tunc redit per operationem suam intellectibilem ad essentiam suam
126 et hoc non est ita nisi quoniam sciens et scitum sunt res una
quoniam scientia scientis essentiam suam est ex eo et ad eum.
est ex eo quia est sciens et ad eum quia est scitum.
127 quod est quia propterea quod scientia est scientia scientis
et sciens scit essentiam suam
est eius operatio rediens ad essentiam suam.
ergo substantia eius est rediens ad essentiam ipsius iterum.
128 et non significo per reditionem substantiae ad essentiam suam
nisi quia est stans
fixa per se
non indigens in sui fixione et sui essentia re alia rigente ipsam
quoniam est substantia simplex
sufficiens per seipsam.
 
XV
 
129 omnes virtutes quibus non est finis
pendentes sunt per infinitum primum quod est virtus virtutum
non quia ipsa sit acquisita fixa stans in rebus entibus
immo est virtus rebus entibus habentibus fixionem.
130 quod si aliquis dicat quod ens primum creatum
scilicet intelligentia est virtus cui non est finis
dicemus quod non est ens creatum virtus
immo est ei virtus quaedam.
131 et virtus quidem eius non est facta infinita nisi inferius non superius
quoniam ipsa non est virtus pura quae non est virtus nisi quia est virtus
et est res quae non finitur inferius neque superius.
ens autem primum creatum scilicet intelligentia habet finem
et virtuti eius est finis <...>
secundum quem remanet causa eius.
132 ens autem primum creans est infinitum primum purum.
133 quod est quia si entibus fortibus non est finis
propter suam acquisitionem ab infinito primo puro propter quod sunt entia
et si ens primum ipsum est quod ponit res quibus non est finis
tunc ipsum procul dubio est supra infinitum.
134 ens autem creatum primum scilicet intelligentia non est non finitum
immo dicitur quod est infinitum
neque dicitur quod est ipsummet quod est non finitum.
135 ens ergo primum est mensura entium primorum intellectibilium
et entium secundorum sensibilium
scilicet quia ipsum est quod creavit entia
et mensuravit ea mensura convenienti omni enti.
136 redeamus ergo et dicamus quod ens primum creans est supra infinitum
sed ens secundum creatum est infinitum
et quod est inter ens primum creans et ens secundum creatum est non finitum.
137 et reliquae bonitates simplices
sicut vita et lumen et quae sunt eis similia
sunt causae rerum omnium habentium bonitates
scilicet quod infinitum est a causa prima et causatum primum est causa omnis vitae
et similiter reliquae bonitates descendentes a causa prima super causatum primum in primis
et est intelligentia
deinde descendunt super reliqua causata intellectibilia et corporea
mediante intelligentia.
 
XVI
 
138 omnis virtus unita plus est infinita quam virtus multiplicata.
139 quod est quia infinitum primum quod est intelligentia est propinquum uni puro vero.
propter illud ergo factum est quod in omni virtute propinqua uni
<...> vero est infinitas ölus quam in virtute longinqua ab eo.
140 quod est quia virtus
quando incipit multiplicari tunc destruitur unitas eius
et quando destruitur eius unitas destruitur eius infinitas.
et non destruitur infinitas eius nisi quia dividitur.
141 et illius quidem significatio est virtus divisa
et quod ipsa quanto magis aggregatur et unitur
magnificatur et vehementior fit et efficit operationes mirabiles
et quanto magis partitur et dividitur
minoratur et debilitatur et efficit operationes viles.
142 iam igitur manifestum est et planum
quod virtus quanto plus approximat uni puro vero fit vehementior eius unitas
et quanto vehementior fit unitas est infinitas in ea magis apparens et manifestior
et sunt operationes eius operationes magnae mirabiles et nobiles.
 
XVII
 
143 res omnes entia propter ens primum
et res vivae omnes sunt motae per essentiam suam propter vitam primam
et res intellectibiles omnes habent scientiam propter intelligentiam primam.
144 quod est quia si omnis causa dat causato suo aliquid
tunc procul dubio ens primum dat cau satis omnibus ens.
145 et similiter vita dat causatis suis motum
quia vita est processio procedens ex ente primo quieto sempiterno
et primus motus.
et similiter intelligentia dat causatis suis scientiam.
147 quod est quia omnis scientia vera non est nisi intelligentia
et intelligentia est primum sciens quod est
et est influens scientiam super reliqua scientia.
148 redeamus autem et dicamus quod ens primum est quietum
et est causa causarum
et si ipsum dat omnibus rebus ens
tunc ipsum dat eis per modum creationis.
vita autem prima dat eis quae sunt sub ea vitam
non per modum creationis immo per modum formae.
et similiter intelligentia non dat eis
quae sunt sub ea de scientia et reliquis rebus
nisi per modum formae <...>.
 
XVIII
 
149 ex intelligentiis est quae est intelligentia divina
quoniam ipsa recipit ex bonitatibus primis
quae procedunt ex causa prima receptione multa.
et de eis est quae est intelligentia tantum
quoniam non recipit ex bonitatibus primis nisi mediante intelligentia prima.
et ex animabus est quae est anima intellectibilis
quoniam est pendens per intelligentam
et ex eis est quae est anima tantum.
et ex corporibus naturalibus est cui est anima regens ipsum et faciens directionem super ipsum
et de eis sunt quae sunt corpora naturalia tantum
quibus non est anima.
150 et hoc non fit ita nisi quoniam est ipsa <...>
neque intellectibilis tota neque animalis tota neque corporea tota
neque pendet per causam quae est supra eam
nisi quae est ex ea completa
integra est quae pendet per causam quae est supra eam
151 scilicet quia non omnis intelligentia pendet per bonitates causae primae
nisi quae ex eis est intelligentia completa in primis integra
ipsa enim potest recipere bonitates descendentes ex causa prima
et pendere per eas ut vehemens fiat sua unitas
152 et similiter non omnis anima pendet per intelligentiam
nisi quae ex eis est completa integra et vehementius simul cum intelligentia
per hoc quod pendet per intelligentiam
et est intelligentia completa.
153 et similiter iterum non omne corpus naturale habet animam
nisi quod ex eis est completum integrum quasi sit rationale.
154 et secundum hanc formam <...> sunt reliqui ordines intellectibiles.
 
XIX
 
155 causa prima regit res creatas omnes praeter quod commisceatur cum eis.
156 quod est quia regimen non debilitat unitatem eius exaltatam super omnem rem
neque destruit eam
neque prohibet eam essentia unitatis eius seiuncta a rebus quin regat eas.
157 quod est quia causa prima est fixa stans cum unitate sua pura semper
et ipsa regit res creatas omnes
et influit super eas virtutem vitae et bonitates secundum modum virtutis earum [receptibilium]
et possibilitatem earum.
prima enim bonitas influit bonitates super res omnes influxione una.
verumtamen unaquaeque rerum recipit ex illa influxione
secundum modum suae virtutis et sui esse
158 et bonitas prima non influit bonitates super res omnes nisi per modum unum
quia non est bonitas nisi per suum esse et suum ens et suam virtutem
ita quod est bonitas et bonitas [et virtus] et ens sunt res una.
sicut ergo ens primum et bonitas sunt res una
fit quod ipsum influit bonitates super res influxione communi una <...>
et diversificantur bonitates et dona ex concursu recipientis
quod est quia recipientia bonitates non recipiunt aequaliter
immo quaedam eorum recipiunt plus quam quaedam
hoc quidem est propter magnitudinem suae largitatis.
159 redeamus ergo et dicamus quod inter omne agens quod agit per esse suum tantum
et inter factum suum non est continuator neque res alia media.
et non est continuator inter agens et factum nisi additio super esse
scilicet quando agens et factum sunt per instrumentum
et non facit per esse suum <...> et sunt composita.
quapropter recipiens recipit per continuationem inter ipsum et factorem suum
et est hunc agens seiunctum a facto suo <...>.
160 agens vero inter quod et inter factum suum non est continuator penitus
est agens verum et regens verum faciens res per finem decoris
post quod non est possibile ut sit decus aliud
et regit factum suum per ultimum regiminis.
161 quod est quia regit res per modum per quem agit et non agit nisi per ens suum.
ergo ens eius iterum erit regimen eius quapropter fit quod regit et agit per ultimum decoris
et regimen on quo non est diversitas neqe tortuositas.
et non diversificantur operationes et regimen propter causas primas
nisi secundum meritum recipientis.
 
XX
 
162 primum est dives per seipsum et non est dives maius.
163 et significatio eius est unitas eius
non quia unitas eius sit sparsa in ipso
immo est unitas eius pura
quoniam est simplex in fine simplicitatis.
164 si autem aliquis vult scire quod prima est dives
proiciat mentem suam super res compositas
et inquirat de eis inquisitione perscrutata.
inveniet enim omne compositum diminutum
indigens quidem aut alio aut rebus ex quibus componitur.
res au tem simplex <...> una quae est bonitas est una
et unitas eius est bonitas et <...> bonitas eius est res una.
165 illa ergo res est dives maius quae influit
et non fit influxio super ipsam per aliquem modorum.
reliquae autem res intellectibiles aut corporeae sunt non divites per seipsas
immo indigent uno vero influente super eas bonitates et omnes gratias.
 
XXI
 
166 causa prima est super omne nomen quo nominatur.
167 quoniam non pertinet ei diminutio neque complementum solum
quoniam diminutum est non completum
et non potest efficere operationem completam quando est diminutum.
et completum apud nos quamvis sit sufficiens per seipsum
tamen non potest creare aliquid aliud neque influere a seipso aliquid omnino.
168 si ergo hoc ita est [apud nos] tunc dicimus
quod primum non est diminutum neque completum tantum
immo est supra completum
169 quoniam est creans res et influens bonitates super eas influxione completa
quoniam est bonitas cui non est finis neque dimensiones.
170 bonitas ergo prima implet omnia saecula bonitatibus.
verumtamen omne saeculum non recipit de illa bonitate
nisi secundum modum suae potentiae.
171 iam ergo ostensum est et manifestum
quod causa prima est super omne nomen quo nominatur
et superior eo et altior.
 
XXII
 
172 omnis intelligentia divina scit res per hoc quod ipsa est intelligentia
et regit eas per hoc quod est divina.
173 quod est quia proprietas intelligentiae est scientia
et non est eius complementum et integritas nisi ut sit sciens.
regens ergo est deus benedictus et sublimis
quoniam ipse replet res bonitatibus.
et intelligentia est primum creatum et est plus similis deo sublimi
et propter illud regit res quae sub ea sunt.
et sicut deus benedictus et excelsus influit bonitatem super res
similiter intelligentia influit scientiam super res qua sunt sub ea.
174 verumtamen quamvis intelligentia regat res quae sunt sub ea
tamen deus benedictus et sublimis praecedit intelligentiam per regimen
et regit res regimine sublimioris et altioris ordinis quam sit regimen intelligentiae
quoniam est illud quod dat intelligentiae regimen.
175 et significatio illius est quod res quae <non> recipiunt regimen intelligentiae
recipiunt regimen creatoris intelligentiae
quod est quia non refugit regimen eius aliqua ex rebus omnino
quoniam vult ut faciat recipere bonitatem suam [simul] omnes res.
quod est quia non est quod omnis res desiderat intelligentiam
nec desiderat recipere eam
et res omnes desiderant bonitatem ex primo
et desiderant recipere ipsam desiderio multo.
et in illo non est aliquis qui dubitet.
 
XXIII
 
176 causa prima existit in rebus omnibus secundum dispositionem unam
sed res omnes non existunt in causa prima secundum dispositionem unam.
177 quod est quia quamvis causa prima existat in rebus omnibus
tamen unaquaeque rerum recipit eam secundum modum suae potentiae.
178 quod est quia ex rebus sunt quae recipiunt causam primam receptione unita
et ex eis sunt quae recipiunt eam receptione multiplicata
et ex eis sunt quae recipiunt eam receptione aeterna
et ex eis sunt quae recipiunt eam receptione temporali
et ex eis sunt quae recipiunt eam receptione spirituali
et ex eis sunt quae recipiunt eam receptione corporali.
179 et diversitas quidem receptionis non fit ex causa prima sed propter recipiens.
quod est quia suscipiens diversificatur.
propter illud ergo susceptum est diversificatum.
influens vero existens unum non diversum
influit super omnes res bonitates aequaliter
bonitas namque influit super omnes res ex causa prima aequaliter.
res igitur sunt causa diversitatis influxionis bonitatis super res.
procul dubio igitur non inveniuntur res omnes in causa prima per modum unum.
iam autem ostensum est quod causa prima invenitur in omnibus rebus per modum unum
et non inveniuntur in ea omnes res per modum unum.
180 ergo secundum modum propinquitatis causae primae
et secundum modum quo res potest recipere causam primam
secundum quantitatem illius potest recipere ex ea et delectari per eam.
quod est quia non recipit res ex causa prima
et delectatur in ea nisi per modum esse sui.
et non intelligo per esse nisi cognitionem
nam secundum modum quo cognoscit res causam primam creantem
secundum quantitatem illam recipit ex ea et delectatur in ea
sicut ostendimus.
 
XXIV
 
181 [substantiae unitae intellectibiles non sunt generatae ex re alia.]
omnis substantia stans per essentiam suam est non generata ex re alia.
182 quod si aliquis dicat
possibile est ut sit generata ex re alia
dicemus
si possibile est ut substantia stans per essentiam suam sit generata ex re alia
procul dubio est substantia illa diminuta
indigens ut compleat eam illud ex quo generatur.
183 et significatio illius est generatio ipsa.
184 quod est quia generatio non est nisi via ex diminutione ad complementum.
nam si invenitur res non indigens in generatione sui
scilicet in sua forma et sua formatione
re alia nisi se
et est ipsa causa formationis suae et sui complementi
est completa integra semper.
185 et non fit causa formationis suae et sui complementi
nisi propter relationem suam ad causam suam semper.
illa ergo comparatio est formatio eius et ipsius complementum simul.
186 iam ergo manifestum est
quod omnis substantia stans per essentiam suam non est generata ex re alia.
 
XXV
 
187 omnis substantia stans per seipsam est non cadens sub corruptione.
188 si autem aliquis dicat
possibile est ut substantia stans per seipsam cadat sub corruptione
dicemus
si possibile est ut substantia stans per seipsam cadat sub corruptione
possibile est ut separetur eius essentia et sit fixa
stans per essentiam suam sine essentia sua.
et hoc est inconveniens et impossibile
quoniam propterea quod est una simplex non composita
est ipsa causa et causatum simul
omnis autem cadentis sub corruptione non fit corruptio
nisi propter separationem suam a causa sua.
dum vero permanet res pendens per causam suam retinentem eam et servantem eam
non perit neque destruitur.
si ergo hoc ita est
substantiae stantis per essentiam suam non separatur causa semper
quoniam est inseparabilis ab essentia sua
propterea quod causa eius est ipsa in formatione sui.
189 et non fit causa sui ipsius nisi propter relationem suam ad causam suam
et illa relatio est formatio eius.
et propterea quia est semper relata ad causam suam
et ipsa est causa illius relationis
est ipsa causa sui ipsius per modum quem diximus
quod non perit neque destruitur
quoniam est causa et causatum simul
sicut ostendimus nuper.
190 iam ergo verificatum est
quod omnis substantia stans per seipsam non destruitur neque corrumpitur.
 
XXVI
 
191 omnis substantia destructibilis non sempiterna
aut est composita aut est delata super rem aliam.
192 propterea quod substantia
aut est indigens rebus ex quibus est et est composita ex eis
aut est indigens in fixione sua et sua essentia deferente.
cum ergo separatur deferens eam corrumpitur et destruitur.
193 quod si substantia non est composita neque delata
est simplex et semper non destruitur neque minuitur omnino.
 
XXVII
 
194 omnis substantia stans per essentiam suam est simplex et non dividitur.
195 quod si dixerit aliquis
possibile est ut dividatur
dicemus
si possibile est ut substantia stans per se dividatur et est ipsa simplex
possibile est ut essentia partis eius sit per essentiam eius iterum
sicut essentia totius.
si ergo possibile est illud redit pars super seipsam
et est omnis pars eius rediens super seipsam
sicut est reditio totius super essentiam suam.
et hoc est impossibile.
si ergo hoc est impossibile
substantia stans per seipsam est indivisibilis et est simplex.
196 si autem non est simplex sed est composita
pars eius est melior parte et pars eius vilior parte
ergo res melior est ex re viliori et res vilior ex re meliori
quando est omnis pars eius seiuncta ab omni parte eius.
197 quare est universitas eius non sufficiens per seipsam
cum indigeat partibus suis ex quibus componitur.
et hoc quidem non est de natura rei simplicis
immo de natura substantiarum compositarum.
198 iam ergo constat
quod omnis substantia stans per essentiam suam
est simplex et non dividitur
et quando non recipit divisionem et est simplex
non est recipiens corruptionem neque destructionem.
 
XXVIII
 
199 omnis substantia [simplex est] stans per seipsam
scilicet per essentiam suam
200 [nam ipsa] est creata sine tempore
et est in substantialitate sua superior substantiis temporalibus.
201 et significatio illius est quod non est generata ex aliquo
quoniam est stans per essentiam suam
et substantiae generatae ex aliquo sunt substantiae compositae cadentes sub generatione.
202 iam ergo manifestum est
quod omnis substantia stans per essentiam suam non est nisi in non tempore
et qui est altior et superior tempore et rebus temporalibus.
 
XXIX
 
203 omnis substantia creata in tempore
aut est semper in tempore et tempus non superfluit ab ea
quoniam est creata et tempus aequaliter
aut superfluit super tempus et tempus superfluit ab ea
quoniam est creata in quibusdam horis temporis.
204 quod est quia si creata sequuntur se ad invicem
et substantiam superiorem non sequitur
nisi substantia ei similis non substantia dissimilis ei
sunt substantiae similes substantiae superiori
et sunt substantiae creatae a quibus non superfluit tempus
ante substantias quae <non> assimilantur substantiis sempiternis
et sunt substantiae abscissae a tempore
creatae in quibusdam horis temporis.
non est ergo possibile
ut continuentur substantiae creatae in quibusdam horis temporis cum substantiis sempiternis
quoniam non assimilantur eis omnino.
substantiae ergo sempiternae in tempore sunt illae
quae continuantur cum substantiis sempiternis
et sunt mediae inter substantias fixas et inter substantias sectas in tempore.
et non est possibile
ut substantiae sempiternae quae sunt supra tempus
sequantur substantias temporales creatas in tempore
nisi mediantibus substantiis temporalibus sempiternis in tempore.
205 et istae quidem substantiae non factae sunt mediae
nisi quoniam ipsae communicant substantiis sublimibus in permanentia
et communicant substantiis temporalibus abscissis in tempore per generationem.
ipsae enim quamvis sint sempiternae
tamen permanentia earum est per generationem et motum.
206 et substantiae sempiternae cum tempore sunt similes substantiis sempiternis
quae sunt supra tempus per durabilitatem et non assimilantur eis in motu et generatione.
substantiae autem sectae in tempore non assimilantur substantiis sempiternis
quae sunt supra tempus per aliquem modorum.
si ergo non assimilantur eis
tunc non possunt recipere eas neque tangere eas.
necessariae ergo sunt substantiae quae tangunt substantias sempiternas quae sunt supra tempus
et erunt tangentes substantias sectas in tempore
207 ergo aggregabunt per motum suum
inter substantias sectas in tempore et inter substantias sempiternas quae sunt supra tempus.
et aggregabunt per durabilitatem suam
inter substantias quae sunt supra tempus et inter substantias quae sunt sub tempore
scilicet cadentes sub generatione et corruptione.
et aggregabunt inter substantias bonas et inter substantias viles
ut non priventur substantiae viles substantiis bonis
et priventur omni bonitate et omni conveniente
et non sit eis remanentia neque fixio.
208 iam ergo ostensum est ex hoc quod durabilitatis duae sunt species
quarum una est aeterna et altera est temporalis.
verumtamen una durabilitatum duarum est stans quieta
et durabilitas altera movetur.
et una earum aggregatur et operationes eius omnes simul
neque quaedam earum est ante quamdam
et altera est currens extensa
quaedam operationes eius sunt ante quasdam.
et universalitas unius earum est per essentiam suam
et universalitas alterius est per partes suas
quarum unaquaeque est seiuncta suae compari per modum primum et postremum.
209 iam ergo manifestum est quod substantiarum quaedam sunt
quae sempiternae sunt supra tempus
et ex eis sunt sempiternae aequales tempori et tempus non superfluit ab eis
et ex eis sunt quae abscissae sunt a tempore
et tempus superfluit ab eis ex superiori earum et ipsarum inferiori
[scilicet ex principio earum usque ad extremum ipsarum]
et sunt substantiae cadentes sub generatione et corruptione.
 
XXX
 
210 inter rem cuius substantia et actio sunt in momento aeternitatis
et inter rem cuius substantia et actio sunt in momento temporis
existens est medium
et est illud
cuius substantia est ex momento aeternitatis
et operatio ex momento temporis.
211 quod est quia res cuius substantia cadit sub tempore
scilicet quia tempus continet eam
est in omnibus dispositionibus suis cadens sub tempore
quare et eius actio cadit sub tempore quoniam
quando substantia rei cadit sub tempore
procul dubio et eius actio cadit sub tempore.
res autem cadens sub tempore in omnibus dispositionibus suis
seiuncta est a re cadente sub aeternitate in omnibus dispositionibus suis.
continuatio autem non est nisi in rebus similibus.
necesse est igitur ut sit res alia tertia media inter utrasque
cuius substantia cadat sub aeternitate et ipsius actio cadat sub tempore.
212 impossibile namque est
ut sit res cuius substantia cadat sub tempore et actio eius sub aeternitate.
sic enim actio eius melior esset ipsius substantia.
hoc autem est impossibile.
213 manifestum igitur est
quod inter res cadentes sub tempore cum suis substantiis et suis actionibus
et inter res quarum substantiae et actiones sunt cadentes sub momento aeternitatis
sunt res cadentes sub aeternitate per substantias suas
et cadentes sub tempore per operationes suas
sicut ostendimus.
 
XXXI
 
214 omnis substantia cadens in quibusdam dispositionibus suis sub aeternitate
et cadens in quibusdam dispositionibus suis sub tempore
est ens et generatio simul.
215 [omnis] enim res cadens sub aeternitate est vere
et omnis res cadens sub tempore est generatio vere.
si ergo hoc ita est
tunc si res una est cadens sub aeternitate et tempore est ens
et generatio non per modum unum sed per modum et modum.
216 iam ergo manifestum est ex eo quod diximus
quod omne generatum cadens per substantiam suam sub tempore
est habens substantiam pendentem per ens purum
quod est causa durabilitatis et causa rerum sempiternarum omnium et destructibilium.
217 necessarium est unum faciens adipisci unitates et ipsum non adipiscatur
sed reliquae unitates omnes sunt acquisitae.
218 et illius quidem significatio est quod dico
si invenitur unum faciens acquirere non acquisitum
tunc quae differentia inter ipsum et primum acquirere faciens?
non enim potest esse
quin aut sit simile ei in omnibus dispositionibus suis
aut sit inter utraque differentia.
si ergo est simile ei in omnibus dispositionibus suis <...>
tunc unum eorum non est primum et alterum secundum.
et si unum eorum non est simile alteri in omnibus dispositionibus suis
tunc procul dubio unum eorum est primum et alterum secundum.
illud ergo in quo est unitas fixa non inventa ex alio
est unum primum verum.
sicut ostendimus.
et illud in quo est unitas inventa ex alio est praeter unum primum verum.
si ergo est ex alio est ex uno primo acquisita unitas.
provenit ergo inde ut uni puro vero
et reliquis unis sit unitas iterum
et non sit unitas nisi propter unum verum quod est causa unitatis.
219 iam ergo manifestum est et planum
quod omnis unitas post unum verum est acquisita creata
verumtamen unum verum purum est creans unitates
faciens acquirere
non acquisitum
sicut ostendimus.
 
 

Kapitel 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,  20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31   arabische Schrift (Alphabet, Ligaturen, Zusatzzeichen) *)

Philosophie : links (Quellen)
Einführung (in vier Briefen, Traditions-Hauptstrang) : Boethius (esse)
antike Quellen (Parmenides, Platon, Aristoteles, Cicero, Vergil)
mittelalterliche Quellen: mediaevum.de
mittelalterliche Literatur

Weltbild des Mittelalters
Anselm von Canterbury: Monologion
Honorius: Imago Mundi
Petrus Comestor: Historia Scholastica
Gervasius von Tilbury: Otia Imperialia
Thomas von Aquin: Summa Theologiae 1 qu.2
christliche Mandalas:
Weltkarten und Fenster-Rosen
 
 
ICH BIN der ICH BIN (Exodus 3)
 
philosophische Quellen
 
Pythagoras   bei  Diogenes Laertios: Leben und Lehren berühmter Philosophen 8,1
bei  Aristoteles: Metaphysik 1: Lehrmeinungen der Pythagoreier griech./ deutsch
und Ovid: Metamorphosen 15: Lehren des Pythagoras lat./ deutsch
Heraklit: panta rhei, Logos, Widersprüche, Naturlehre (Feuer) griech./ deutsch
Parmenides, DK 28 B 8 (to EON) und alle anderen Fragmente griech./ deutsch
Das Antistrephon (Paradoxon) des Protagoras, ausgeführt von Gellius griech./ lat./ deutsch
 
Platon: Sonnengleichnis, Linienanalogie und Höhlengleichnis - Politeia 6,506 a bis 7,519 d
Die Erzählung des Pamphyliers Êr gegen Ende der Politeia griech./dt.
vgl: M. Tullius Cicero: Somnium Scipionis lat./ dt.
und Macrobius: Commentarii in Somnium Scipionis  lat./ dt.
Platons Unsterblichkeitsbeweis im Phaidros übers. von Cicero, griech./ lat./ dt.
geflügelte Seele und himmlische Seelenrosse im Phaidros  griech./dt.
Phaidon gesamt, dt. (Schleiermacher)
Mythos vom Bau der Erde gegen Ende des Phaidon  griech./dt.
Menon gesamt, griech./dt.
Maieutik - Sokrates als Geburtshelfer der Erkenntnis in Platons Theaitet griech./dt.
Timaios/ Timaeus 27d-34b - Platon/ Calcidius/ Zimmermann griech./ lat./ dt.
Timaios/ Timaeus gesamt Platon/ Calcidius/ Müller griech./ lat./ dt.
Platon: Parmenides; gesamt, dt. (Schleiermacher)
vgl. Gorgias von Leontinoi (bei Sextus Empiricus): Die drei Thesen
Symposion gesamt, dt. (Schleiermacher):
Rede des Aristophanes, der Mythos vom androgynen Urmenschen griech./dt.
Musterrede des Agathon griech./dt., des Alkibiades dt. (Schleiermacher)
und der Diotima als Redebeitrag des Sokrates griech./dt.
 
Aristoteles: Metaphysik L (Buch 12) griech./lat./dt.:
to kinoun akinêton - das unbewegte Bewegende
= hê noêsis noêseôs = das Sich-Erkennen des Erkennens
Aristoteles Latinus, Met.12, übers. Wilh.v.Moerbeke (13.Jhd.)
Unmöglichkeit infiniter Begründungsketten: Metaphysik a (Buch 2)
vgl. Immanuel Kant: Antinomien (Kritik der reinen Vernunft)
 
Plutarch: "Du bist!" : Über das E in Delphi griech./dt.
Über Isis und Osiris griech./dt.
Proklos Diadochos (Neuplatonismus):
Stoicheiôsis Theologikê (Theologische Elementarlehre)
liber de causis – ein Auszug aus der Stoicheiosis Theologike des Proklos -
im 12. Jahrhundert aus dem Arabischen ins Lateinische übersetzt,
elementares philosophisches Lehrbuch der Hochscholastik (13. Jhd.)
- lateinische Fassung
- arabisch-deutsche Fassung (Bardenhewer)
- Liste der 31 Thesen (lat.) und deutsche Fassung
 
Censorinus: De die natali / Der Tag der Geburt:
Sphärenharmonie, Weltenjahr und Kalender
Marius Victorinus: drei Hymnen De Trinitate
Boethius: De institutione musica: Sphärenharmonie als musica mundana;
vgl. Isidor von Sevilla, Etym.III: De musica
De institutione arithmetica
De hebdomadibus: über die Teilhabe der Seienden am göttlichen "esse" (zu SEIN)
 
Aratos / Cicero / Germanicus: Phainomena (Himmelserscheinungen) Sternbilder griech./lat./dt.
 
P. Ovidius Naso:  Metamorphoses 1,1-150
Metamorphoses 15: Die Lehren des Pythagoras: der Phönix
Physiologus: Phoinix, Einhorn und Löwe
 
Das Himmelreich ist gleich einem Senfkorn (Matthäus-Ev.) – sieben Deutungs-Zweige
Prolog des Johannesevangeliums
 
Anselm von Canterbury:
Monologion
Proslogion (fides quaerens intellectum)
Cur Deus homo
Thomas von Aquin:
Summa Theologiae, prima pars qu.2: IST Gott?
Fünf Gottesbeweise (lat., dt.):
movens ipse amotum, efficiens primum, ESSE necessarium, perfectio, causa intelligens
Absolute Bewegungsursache, erste Verwirklichung, notwendiges SEIN, Vollkommenheit, Intelligenz
siehe auch Aristoteles: Unmöglichkeit infiniter Begründungsketten: Metaphysik a (Buch 2)
vgl. Immanuel Kant: Antinomien (Kritik der reinen Vernunft)
Meister Eckhart:
dt. Predigt "Iesus intravit in templum" (mhd./nhd.)
quaestio: utrum in Deo sit idem esse et intelligere
 
Raffaelo Santi: Philosophenschule von Athen (mit Erläuterungen)
Disputa del Sacramento (Trinität und Eucharistie : Theologie)
 
Pascal: Der Mensch zwischen zwei Unendlichkeiten
Leibniz: Monadologie
Immanuel Kant: Kritik der reinen Vernunft: Raum und Zeit
Transzendentale Dialektik: Erste, zweite, dritte, vierte Antinomie
Leserbrief zum SPIEGEL-Interview mit Brian Greene über die Raumzeit und den big bang
intellektuelle Anschauung – schaffende Betrachtung (Novalis, Schelling)
Hegel: Wissenschaft der Logik, Anfang: "Sein, Nichtsein, Werden"
Philipp Otto Runge : Die Zeiten : Der Morgen
Novalis: Hymne / Astralis
Nietzsche: Die Geburt der Tragödie aus dem Geist der Musik
(über die Polarität des Dionysischen und Apollinischen) / Schopenhauer
Der unendliche Weg der "Kaiserlichen Botschaft", Franz Kafka
 
Ethik: Weltreligionen – religionskundliches Wissen, Zugang zu religiösen Fragen
Philosophie – Zugang zu philosophischen Fragen
Einführung in die philosophische Tradition (in vier Briefen)
 
Al-Qur'an (Koran), 16 Suren der ersten mekkanischen Offenbarungsperiode
Sure 6: Schlüssel und Zeichen * Sure 24: Gott ist das Licht des Himmels und der Erde
 
Sprüche, Lieder, Briefe und Gebete des Sufi-Meisters Husain ibn Mansur al-Hallâj (Halladsch), des "Baumwollkämmers",
hingerichtet 922; der kühnste Vertreter der frühen islamischen Mystik: "Ana'lhaqq-" ("Ich = die Wahrheit")
 
Abu Hamid al-Ghazzali (Algazel, Al-Ghasali), aus: "Die Wiederbelebung der Wissenschaften von der Religion":
Über das Gottvertrauen, Das Einheitsbekenntnis: Das große Gleichnis vom Schreibrohr

maurische Architektur in Andalusien : Moschee in Cordoba : Alhambra in Granada   ............... Kuppel im Saal der zwei Schwestern * Fayencen-Mosaikenwände mit geometrisierenden Flechtbändern     indische Philosophie in Parallele zur abendländischen Entwicklung, insbesondere zu Proklos Diadochos (Neuplatonismus):   Rgveda X,129: nâsad âsin no sad âsît 10,129 Rgveda  I, 164,46, das ekam (das "Eine") im großen Rätsellied   Bhâgavad-Gîtâ Yoga-Sûtras   Paul Deussen: Sechzig Upanishads des Veda Paul Deussen: Vier philosophische Texte des Mahâbhârata: Bhrgu-Bharadvâja-samvâda * Manu-Brhaspati-samvâda * Shukânuprashna   Shukânuprashna (Sanskrit / dt.übers. und komm. H. Zimmermann) Schöpfungs-Erzählung in der Manusmrti, Kapitel 1 (Sanskrit / dt. Hans Zimmermann 2024)    * * * * * * *   Rundbriefe 2002 / 2003 / 2004 / 2005 / 2006 / 2007 / 2008 / 2009 / 2010 / 2011 / 2012 aktuelle Rundbriefe * emaille?! . Ethik: Philosophie/ Religion * inter nodos – Latein/ Griechisch Hans Zimmermann : 12 KÖRBE: Quellen zum Thema "Schöpfung" und zum Weltbild der Antike und des Mittelalters : liber de causis   zurück     Seitenanfang